ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ

Αρχικά, η προσωπικότητα του ατόμου διαβρώνεται σε επίπεδο ηθικό, πνευματικό και ψυχικό καθώς χρειάζεται να αλλάξει τις συνήθειές του για την ικανοποίηση πλασματικών αναγκών. Η αδυναμία κάλυψής τους οδηγεί σε δύο δρόμους. Ο πρώτος είναι η εύρεση δεύτερης εργασίας ώστε να αυξηθούν τα έσοδα και τελικά να ικανοποιηθούν κάποιες επιθυμίες με αποτέλεσμα, όμως τη μείωση του χρήσιμου ελεύθερου χρόνου. Η δεύτερη οδός είναι η πρόκληση αρνητικών συναισθημάτων, όπως ο φθόνος, το άγχος και η μειονεξία. Επίσης, η συνεχής έκθεση του καταναλωτή στα υλιστικά πρότυπα της διαφήμισης οδηγεί στην εξάρτηση του από την ύλη δηλαδή στον υλισμό. Έπειτα, καθώς το άτομο σπεύδει να καλύψει τις ανάγκες του αδιαφορεί για τις κοινωνικές σχέσεις και τις φιλίες και για τη συμμετοχή στα κοινά. Έτσι υπονομεύονται οι δημοκρατικές αξίες όπως η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια. Τέλος το άτομο χειραγωγείται ευκολότερα αφού έχουν αποδυναμωθεί οι ηθικές άμυνές του λόγω της διαφήμισης.

Η υπερκατανάλωση είναι, επιπλέον, σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την κρίση της κοινωνίας. Πρώτα απ’ όλα, αυξάνονται φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας όπως η βία, η εγκληματικότητα και η χρήση ναρκωτικών αφού μέρος του πληθυσμού αδυνατεί να υπερπληρώσει τις ανάγκες του. Απόρροια αυτού είναι η αύξηση κοινωνικών ανισοτήτων αφού πλέον έχουμε δύο ομάδες, τους έχοντες και τους μη έχοντες αγαθών. Επιπροσθέτως, ο υλικοτεχνικός πολιτισμός υπεραξιολογείται έναντι του ηθικοπνευματικού λόγω των υλιστικών ιδεών που έχουν χαραχθεί στο νου των πολιτών.

 

Παράλληλα, το φυσικό περιβάλλον ρυπαίνεται εξαιτίας της αύξησης της παραγωγής αγαθών στα εργοστάσια και άρα των λυμμάτων που δημιουργούνται. Εξάλλου, αγοράζοντας προϊόντα μόνο για το λόγο ότι είναι στα πλαίσια της μόδας, αυξάνεται το φαινόμενο της μαζοποίησης του πληθυσμού.

Καθώς γίνεται αντιληπτό ότι η υπερκατανάλωση έχει πολλές αρνητικές συνέπειες, καλούμαστε να βρούμε τρόπους με τους οποίους θα περιοριστούν τα αρνητικά αυτά αποτελέσματα και θα επέλθει ευημερία.

Αρχικά, χρειάζεται προσωπική προσπάθεια αλλά και υποστήριξη από τους πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης όπως η οικογένεια και το σχολείο. Το άτομο είναι αναγκαίο να αναπτύξει καταναλωτική συνείδηση και να διαχωρίσει τις πραγματικές από τις ψεύτικες ανάγκες που του προβάλλουν τα ΜΜΕ και η διαφήμιση. Επίσης, η εγκράτεια απέναντι στα καταναλωτικά πρότυπα είναι βασική ώστε να μειωθεί σταδιακά το φαινόμενο της υπερκατανάλωσης. Η οικογένεια εκτός από τη βοήθεια που παρέχει στο άτομο να αναπτύξει τις παραπάνω αρετές μπορεί να απαγορεύει στο άτομο την παρακολούθηση πολλών διαφημίσεων. Το σχολείο με δράσεις και προγράμματα μπορεί να καλλιεργήσει τις ηθικές άμυνες του ατόμου και την κριτική του ικανότητα.

Το κράτος και τα ΜΜΕ μπορούν να θέσουν με την σειρά τους κάποιους κανόνες με τους οποίους θα περιορίζεται ο υπερκαταναλωτισμός. Με τη βοήθεια των νόμων το κράτος θα περιορίζει την δράση της παραπλανητικής διαφήμισης. Τα ΜΜΕ οφείλουν τέλος να τηρούν τη δεοντολογία της διαφήμισης ώστε αυτή να μην έχει απόλυτο έλεγχο στη δυνείδηση του καταναλωτή.

Κλείνοντας καταλήγουμε αβίαστα στο συμπέρασμα ότι μόνο επιδεικνύοντας εγκράτεια και επαναπροσδιορίζοντας τις αξίες του, ο σύγχρονος άνθρωπος θα μπορέσει να αντισταθεί στα υλικά πάθη ανακτώντας την ελευθερία του.

Δημήτρης Κωνσταντινίδης

Γ΄ Λυκείου